İçimizdeki çocuk özellikle otoriteye itaat etmeye programlanmıştır. Eğer geçmişinde fazlaca otoriteye maruz kalmışsa kişide bir duyarlılık söz konusu olmaya başlıyor ve bu mekanizma tam tersi bir tepkiye yol açabiliyor. Kişi tamamen otoriteyi ret etme, otoriteye başkaldırma içerisinde olabiliyor. Fakat otoriteye başkaldırsa bile temelinde her insanda otoriteye boyun eğme eğilimi vardır. Bu metakombüsyon genleri tarafından belirlenen bir durumdur. Nasıl ki fizyolojik işleyişimiz genler tarafından belirleniyor ise aynı şekilde duygusal ihtiyaçlarımızı da bu metakombüsyon genleri belirler. Ve bu kişiden kişiye farklılık arz eder.
Herkes de ortak olan bir yönelimdir bu.
Bu konuda Melgrım tarafından yapılmış bir deney var.
Bir grup denek alınıyor. Onların deneyi yönetmeleri isteniyor.
Deney şöyle;
Belirli kelimeler tekrarlanıyor. Kişi bunları dinliyor. Ve bilemediği, ezberleyemediği her bir kelime için elektrik şoku verilmesi isteniyor. Ve bilemediği her bir kelimeye karşı artan elektrik şokları verilecek. Öncelikli olarak düşük voltta başlıyor elektrik şoku. Fakat yavaş yavaş kişinin bilemediği sorulara bağlı olarak şok yükselmeye başlıyor. Bu arada kendisinden kelimelerin ezberlenmesi istenen kişi de bir aktör esasında. Bilerek kelimeleri yanlış söylüyor. Ve dolayısıyla deneyi yürüten moderatör (onun bundan hiç haberi yok, onun bir düzenek olduğundan haberi yok) mecburen yönergeler gereği her defasında elektrik voltajını yükseltmek zorunda kalıyor. Tabi voltaj yükseldikçe kişi acı duymaya, bağırmaya başlıyor. Aslında kişinin elektrik aldığı falan yok, rol yapıyor. Ve cam bir bölme var. Elektriğe maruz kalan kişi elektriği veren kişiyi görmüyor. Ve hemen yanı başında da bir profesör var. O da bir aktör esasında. Kişi tereddüt e düştükçe hayır devam edeceksin bu bilimsel bir deney, deneyi tamamlamamız gerekiyor diyerek otoritesini konuşturuyor.
İlginç olan deneye katılan deneklerin %65 i deneyi sonuna kadar götürüyor. 420 volt yani şehir şebekesinin iki katı kadar elektriği karşısındaki kişiye vermeye razı oluyor. Ki karşıdaki kişide hayati tehlike oluşturabilecek bir elektrik şoku bu. Ve bu insanlar karşıdaki kişinin acı çektiğini görüyor olmalarına rağmen, o kişinin feryatlarını duyuyor olmalarına rağmen ve o kişinin deneyi bırakıp deneyden çıkma isteğini dile getirmesine rağmen neden sonuna kadar devam ettiler?
Bu otoriteye boyun eğme olgusu olarak tanımlanıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder