HİYERARŞİ

Bu tür örgüt yapıları hemen kendi aralarında hemen hiyerarşik bir yapılanma içerisine girerler. As-üst yapılanması içerisine girerler hemen. Çünkü bu hiyerarşik yapılanma o grupta olan insanların gruba olan aidiyetini daha da arttırıyor. Çünkü bu şekilde otorite sayısını arttırmış oluyoruz. Bir tane en üstte olan otorite var, bununla beraber o makama kadar birçok otorite faktörü var ve bu grubun tabanında var olan insanların o gruba ait aidiyetlerini güçlendiriyor.

Bu konuda yapılmış çalışmalar var.

Bununla beraber görev taksimleri yapılır. Yine aynı şekilde gruba olan aidiyetini çok ciddi bir şekilde arttıran unsurdur.

Zimbart ın yapmış olduğu Stanford Hapishane Deneyi var.

Bir grup üniversite öğrencisi alıyor. Stanford üniversitesinin bodrum katı hapishane şeklinde düzenleniyor ve sizden bir kısmınız kura ile mahkum olacaksınız, bir kısmınız ise gardiyan olacaksınız deniliyor. Bu iki hafta sürecek bir deney. Öğrenciler gönüllü olarak bu deneye katılıyorlar. Kuralar çekiliyor. Bir kısmı gardiyan olarak tanımlanıyor, bir kısmı mahkum olarak tanımlanıyor. Ve elbiseleri çıkartılıyor. Gardiyanlar gardiyan üniforması giyiyor, mahkumlar da mahkum elbisesi giyiyorlar, saçları traş ediliyor. Ve herhangi bir kural belirlenmiyor. Gardiyanların takip edecekleri yönergeler onlara anlatılmıyor. Mahkumların da uyacakları kuralların neler oldukları onlara anlatılmıyor.

Ve gözlemleniyor.

Çok ilginç bir şekilde 1-2 gün içerisinde herkesin rolünün gereğini yapmaya başladığı gözlemleniyor.

Mahkum rolünü oynayan öğrenciler o mahkum rolüne çok güzel bir şekilde giriyorlar. Mahkum gibi davranıyorlar, bir suçluluk duygusu, otoriteye boyun eğme eğilimi içerisine giriyorlar.

Gardiyan rolünü oynayan öğrenciler ise gardiyanlık rolüne çok iyi dönüyorlar. Ve bir müddet sonra artık iş sertleşmeye başlıyor. Gardiyanlar mahkumlar üzerinde çok ciddi bir baskı oluşturuyorlar. fiziksel şiddete başvurmaya başlıyorlar.

Ve çok ilginçtir. Bu bir deney sonuçta. Gardiyan rolündeki kişi mahkum rolündeki kişiye şiddet uyguluyor kurallara uymadı gerekçesiyle. O mahkum sesini çıkartmıyor. Tamam ben bittim artık, deneyden çıkıyorum demiyor.

İlginç olan budur.

Sonuçta bu bir deney her an deneyden çıkabilme imkanları var. Fakat deneyden çıkmıyorlar. Gardiyanların baskılarına maruz kalmalarına rağmen mahkumlar çıkmıyorlar deneyden. Orada süreci sürdürmeye devam ediyorlar. Orada öğrenilmiş, kabul edilmiş çaresizlik dediğimizdir işte bu.